środa, 26 czerwca 2019

Ewaluacja programu "Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrode" autorstwa A.Chudzik


Sprawozdanie z realizacji programu przyrodniczego
 „Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrodę”
- WYNIKI EWALUACJI 


PODSTAWOWE INFORMACJE

Miejsce realizacji: Przedszkole nr 41 w Rybniku

Termin realizacji: 2017 - 2019 rok

Odbiorcy programu: dzieci w wieku przedszkolnym

Formy pracy: indywidualna oraz grupowa


I.                STANDARDY ORAZ CELE

Cel główny 
·       Podniesienie jakości edukacji w przedszkolu nr 41 w Rybniku a także poszerzenie wiadomości dzieci z zakresu przyrody, w tym ekologii.

Cele szczegółowe

1.     Wzbogacenie kącików sal w materiały, pomoce dydaktyczne a szczególnie badawcze
2.     Możliwość bezpośredniego poznania przez dzieci przyrody za pomocą spacerów, wycieczek, zajęć z osobami związanymi z przyrodą, obserwacji
3.     Zintegrowanie środowiska rodzinnego i przedszkolnego
4.     Tworzenie postaw prospołecznych oraz proekologicznych
5.     Wzbogacenie działań przedszkola
6.     Kształtowanie świadomości bogactwa naturalnego naszego regionu

Zadanie przedszkola ( Podstawa Programowa)
Tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem 6 poznanie wartości oraz norm odnoszących się do środowiska przyrodniczego, adekwatnych do etapu rozwoju dziecka.

Podstawa wychowania przedszkolnego - główne punkty wykorzystane w programie :
I           Fizyczny: 1.5,1.7,
II         Emocjonalny: 2.10 , 2.11 oraz  2.1, 2.4, 2.9,
III        Społeczny: 3.5,
IV        Poznawczy: 4.16, 4.18 oraz  4.2, 4.3, 4.7, 




II.              ZAMIERZENIA

Program składał się z dwóch częsci:
1.     Działania realizowane w przedszkolu
2.     Działania realizowane w domu wspólnie z rodzicami

Metody pracy
a) oparte na słowie: pogadanka
b) oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz
c) oparte na działalności praktycznej: metoda zajęć praktycznych (ekspresyjna)
d) Metody praktyczne wg. Okoń: ćwiczebna, realizacji zadań

Środki oraz materiały dydaktyczne:
a)     Przyrodnicze: wszystkie możliwe dary oraz eksponaty  natury oraz rzeczy pochodzenia zwierzęcego
b)     Informatyczne: komputer, tablica interaktywna, aparat, płyty cd,, strony internetowe

Współpraca z środowiskiem lokalnym lub innymi instytucjami, firmami zajmującymi się przyrodą, hodowlą zwierząt, ptaków itp:
a)     Zieleń Miejska w Rybniku
b)     Edu Fauna – firma
c)     Stowarzyszenie hodowców papug egzotycznych „Amazonka” Rybnik
d)     Hodowca jeży p. Piotr Gleńsk
e)     Piekarnia „Antoni Pieczka”

Zadania dla nauczycieli:
·       realizacja podstawowych założeń programu,
·       realizacja imprez przedszkolnych, zajęć edukacyjnych
·       wzbogacanie kącików przyrodniczych oraz stworzenie badawczego
·       czytanie dzieciom bajek
·       tworzenie grupowej książeczki przyrodniczej

Zadania dla rodziców:
·       tworzenie książeczek przyrodniczych,
·       prowadzenie obserwacji
·       angażowanie się w działania przedszkola zw. z realizacją programu tj. hodowla roślin, zwierząt,
·       wzbogacanie kącików
·       czytanie dzieciom bajek
·       wspieranie działań nauczyciela podczas wieczorów Puchatkowych

Zadania dla dzieci:
·       obserwacje przyrodnicze
·       opieka nad roślinami i zwierzętami
·       stworzenie kodeksu przyjaciela przyrody
·       zdobywanie wiedzy oraz odp. postawy względem  przyrody

Oczekiwane rezultaty dla dzieci
·       zna zasady szanowania przyrody
·       rozbudza swoje zainteresowanie przyrodą
·       zna nazwy niektórych roślin i owadów 
·       podejmuje działania w celu ochrony przyrody
·       Podejmuje aktywność zw. z hodowlą roślin oraz opieką nad zwierzętami
·       bierze aktywny udział w imprezach, uroczystościach

III.            POZOSTAŁE INFORMACJE

Autor programu: Agnieszka Chudzik

Realizacja pozostałych działań: we współpracy z wszystkimi nauczycielami oraz rodzicami

Tematyka zajęć została podzielona na następujące kategorie :
·       Uroczystości: Dzień Kartofla, Dzień Ziemi, I Dzień wiosny, Dzień Grzyba, Dzień ryby, Dzień Jeża, Dzień wody itp.
·       Nasze eksperymenty
·       Obserwacje przyrodnicze
·       Puchatkowe wieczory edukcyjno – bajkowe ( Jelenie i sarny, Pszczoły, Mrówki, Ptaki egzotyczne  ...)
·       Nasze książeczki – prezentacja książeczek indywidualnych 1x w tygodniu
·       Nasze kąciki przyrodnicze i badawcze
·       Jesteśmy kreatywni ( wykorzystanie naturalnych materiałów do prac plastycznych)

IV.            SPOSÓB PRZEPROWADZONEJ EWALUACJI

1.     Charakter przeprowadzonej ewaluacji:
sumujący ( ograniczony do oceny jakości działania już wykonanego)

2.     Narzędzia ewaluacyjne na podstawie, których dokonano ewaluacji:
·       Ankiety: dla rodziców oraz  nauczycieli – wersja papierowa – gr. starsze, wersja  internetowa w programie SURVIO – gr. młodsze.
·       Dokumentacja: kronika, dzienniki zajęć, wyniki obserwacji grupowych, książeczki dzieci
·       Informacyjne : blogi grup oraz strony internetowe poszczególnych grup oraz przedszkola, artykuły z czasopisma, str. internetowej zw. z realizacją programu 


EWALUACJA

A)  EWALUACJA - ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ
 ANKIETOWYCH NAUCZYCIELI ORAZ DOKUMENTACJI

Realizacja programu „Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrodę” obejmowała wszystkie grupy dzieci. Dzieci oraz rodzice zostali  zapoznani celami programu oraz z ich zadaniami, które  następnie realizowano w domu oraz przedszkolu.
W ramach programu zrealizowano następujące działania:

1.     Grupowe książeczki o tematyce przyrodniczej:
·       Króliczki: „Jelenie i sarny”
·       Tygryski: Rośliny
·       Kubusie: Zwierzęta
·       Sowy: Las
·       Kłapouszki: Las
·       Kangurki: Moi przyjaciele, którzy biegają, fruwają, skaczą i pływają
·       Króliczki: Zwierzęta i rośliny występujące w Polsce

2.     Indywidualne książeczki przyrodnicze stworzone przez dzieci i ich rodziców. Wśród nich znajdują się następujące pozycje:
- ekologia,


- zwierzętach, które zasypiają na zimę,
- inteligentne zwierzęta
- krowa
- wieloryb
- pszczoły
- rododendron
- motyle
- liście
- dinozaury
- wilk
- ryś
- wulkan
- goryl
- nosorożec
- chomik
- jeż
- zwierzęta leśne
- łabędzie
- dzięcioł
- ślimak winniczek
- bóbr
- chmury
- zwierzęta domowe
- mors
- uchatka kalifornijska
- pingwiny
- nosorożec
- migdały
- wiosna
- lato               
            - koń
- świnka
- las
- mniszek lekarski
Żubry
- kwiaty,
morze
żabki
mój przyjaciel niedźwiedź
nietoperz
zielnik
bocian
owieczka
szpak
żyrafa
myszka
koniec
Sowiński Park Narodowy




3.     Wzbogacanie kącika przyrodniczego oraz stworzenie kącika badawczego:
a)     Dzieci oraz rodzice wzbogacili kąciki o:
·       Dary lata: liść rododendronu, muszle, kamyczki, lupy, mech, piasek, kamienie, bursztyny
·       Dary jesieni: kasztany żołędzie, jarzębina, szyszki, dynie oraz liście.
·       Kwiaty i rośliny: wrzos, miesiącznica roczna, miechunka rozdęta, mech, kora drzewa, gwiazda betlejemska, hiacynt, kukurydza i suszone rośliny, mniszek lekarski, cebulki kwiatów, pomidor,
·       Eksponaty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego: skorupki jajek, pióra ptaków, miód z mniszka lekarskiego, muszle ślimaków, grzyby, pokarm dla ptaków itp.
·       Eksponaty stworzone własnoręcznie przez rodziców: dinozaur stworzony przez rodzica, dom dla jeża, żółw, drzewko oraz wulkan z masy solnej zrobiony przez dziecko, domek dla ptaków, żabka, łabędź, karmnik.
·       Kamienie: węgiel kamienny, sól kamienna, ziemia.

b)     Nauczycielki wzbogaciły kąciki o:
·       Eksponaty pochodzenia zwierzęcego ( owady, ptaki, ssaki itp): miód, plastry miodu, wosk pszczeli, pyłek kwiatowy, poroża jelenia, pióra ptaków egzotycznych
·       Eksponaty naturalne pochodzenia morskiego: muszle, rozgwiazda, gąbka z morza Egejskiego kamienie,
·       Kamienie: węgiel kamienny, sól kamienna,
·       Eksponaty roślinne: węgiel drzewny, nasiona buku, buczyna, kora brzozy, zebranie „suszków”, liście, dary jesieni, ziarenka, fasola, koper, mech irlandzki, ziemniaki – uprawa, suszone grzyby, zboża, ususzone zioła.
·       Inne: lupa, konewka, segregator do książeczek przyrodniczych

4.     Wycieczki, spacery oraz obserwacje przyrodnicze organizowane w przedszkolu. Podczas spacerów przedszkolaki miały okazję obserwować swoje otoczenie a także środowisko.
1.     Na podwórku przeprowadzono szereg obserwacji mn:
·       ślinika,  kowala, ślimaka, motyla, biedronki, muchomora, żółwia, patyczaka, kora drzewa, ślimaka, sosna, mrówki, dżdżownice
2.     Dzieci uczyły się rozpoznawać kwiaty oraz drzewa np. irys czy też tulipan, mlecz, które rosną w naszym ogrodzie a także wierzba płacząca oraz jarzębina., rosnące w pobliżu przedszkola. Ponadto obserwowały drzewa i krzewy kwitnące wiosną (krokusy, przebiśniegi, narcyzy, szafirki, hiacynty, irysy, mlecze, sadziły ziemniaka, fasolę, paciorecznika oraz sukulenty)
3.     Obserwacje zmian przyrody w różnych porach roku
Jesienią dzieci z Kubusiem Puchatkiem zbierały różnego rodzaju liście, zimą obserwowały ptaki oraz dokarmiały je a wiosną obserwowały zmiany poprzez bezpośrednie obserwacje owadów w ogrodzie oraz budzącej się do życia roślinności

5.     Zabawy badawcze oraz inne zajęcia edukacyjne

·       Zabawy badawcze: żołędzie, dynia, warzywa, jodła i sosna, skrzydlaki, ul owoce, warzywa, stemplowanie burakiem, zabawy z śniegiem, herbata, wulkan – eksperyment, woda, szyszka, kora
·       Zabawy dydaktyczne: kosmos, krystalizacja soli, cukru, barwienie kwiatów itp
·       Poznawanie rodzaju drzew ich liści oraz owoców: kasztanowiec, klon, dąb, jarzębina, lipa, buk, jodła, sosna
·       Inne zajęcia edukacyjne:


ü  „Jelenie”,
ü  „Dary jesieni”
 „Liście jesienne”,
ü  „Drzewa iglaste”,
„Pszczoły i inne owady”
ü  „Jesień w sadzie”
ü  „Dary ogrodu”
ü  „Domowi ulubieńcy”
ü  „Ptaki zimą”
ü  „Śnieg”
ü  „Kosmos”
ü  „Poznajemy zwierzęta”
ü  „Zwierzęta prehistoryczne”
ü  „Woda”
ü  „Wiosna na wsi”
ü  „Wiosna na łące”
ü  „Dbamy o Ziemię”
ü  „Las”



6.     Realizacja imprez oraz uroczystości przedszkolnych:
·       Urodziny Kubusia Puchatka połączone z pokazem mody leśnej 04.10.2017
·       Dzień drzewa  09.10.2017, 10.10.2018
·       Dzień Kartofla 11.10.2017
·       Dzień Górnika ( oglądanie prezentacji pracy różnych kopalni w tym węgla kamiennego oraz innych kamieni ) 05.12.2017
·       Pomoc zwierzętom ze schroniska  - wg. potrzeb
·       I Dzień wiosny 21.03.2018, 2019
·       Dzień Ziemi 21.03.2018
·       Dzień wody 22.03.2018, 2019
·       Dzień Grzyba 24.09.2018
·       Dzień Marchewki 02.10.2018
·       Dzień Jeża  oraz spotkanie z hodowcą jeży 10.11.2018
·       Wycieczka do piekarni  - Jak powstaje chleb 27.11.2018
·       Dzień Ryby 20.12.2019
·       Spotkanie z papugami egzotycznymi 26.02.2019
·       Spotkanie z owadami - Edu fauna 21. 11.2018
·       Puchatkowe wieczory edukacyjno – bajkowe
a)     Jelenie i sarny 28.02.2018
b)     Pszczoły i nie tylko 26.04.2018
c)     Mrówki  15.11.2018
d)     Ptaki egoztyczne 13.03.2019
e)      
O projekcie napisano na stronie:

oraz ( spotkanie z hodowcą Ar )

7.     Tworzenie prac plastycznych z darów natury
·       Jesienna mandala
·       Drzewa
W tym wykonanie prac na konkursy plastyczne ogólnopolskie, które przedstawia poniższa tabela:
1.      
Tematyka
zasięg
miasto
wyróżnienia/ miejsca
2.      
"Moje wspomnienia z wakacji"
ogólnopolski
Sosnowiec
wrzesień 2017





podziękowania
3.      
Moja ulubiona postać bajkowa
Sosnowiec
wrzesień 2017
4.      
 "Wspomnienia z wakacji"
Nidzica
wrzesień
5.      
"Jesienne zwierzątka z darów lasu" 
Warszawa
6.      
"Jesienne Parasole" 
Włocławek
7.      
'Las i jego mieszkańcy w oczach dziecka" 
Białystok
8.      
Maski Karnawałowe




Między-przedszkolny



Rybnik
Podziękowanie
Dyplom
III miejsce Patryk Ł.
9.      
Konkurs organizowany przez bibliotekę
podziękowanie dla uczestnika i nagroda
10.   
Maski karnawałowe

Ogólnopolski

Sosnowiec styczneń
2018
III miejsce – Zuzia D-R
Dyplom
11.   
Dzieci świata i ich domy

styczeń 2018
III miejsce Patryk
wyróżnienie
12.   
Stroje karnawałowe



ogólnopolski
Mysłowice 2018

13.   
 Wiosenny Konkurs plastyczny „ Wiosenny bukiet”
Świdnica
2018

14.   
Wiosna budzi się do życia
P50

15.   
Bajki znane i trochę mniej znane polskich pisarzy
ogólnopolski
P nr 37 Koszalin
II miejsce Lilly
III miejsce Jagoda H
16.   
Bocian Niepodległej

konkurs ogólnopolski -
Bieruń 2018
Natalka M " Bocian
17.   
Jesienne Drzewo
ogólnopolski -
Racibórz  2018

2. Praca Roberta P -

8.     Wykorzystanie darów jesieni podczas zabaw ruchowych, zabaw matematycznych np. układanie kompozycji z kasztanów, żołędzi, ziarenek  

9.     Wykorzystywanie darów ogrodu, jesieni: wykonanie szaszłyków owocowych, kanapek, sałatki

10.  Czytanie dzieciom bajek, oglądanie filmów i prezentacji o tematyce przyrodniczej:
·       Bajki: „Solilandia”,  „O bukowym zmartwieniu”, Takie drzewa niech rodzą owoce”, „Wiosna”, „ Świat w obrazkach – las, wieś, morze”, Dinozaury, „Na łące”, Kłótnia drzewek, Świat w obrazkach, Nad łąką, Muchomorek,  Ptaki, Życie owadów – ciekawostki i nowinki, Przyroda dla dzieci, Nad łąką
·       Filmy: Kropelka, Pory roku - Zdrojek, Rybek z Rybnika, „Co to jest las”, „Jeże”, fragm.. filmu „Po rozum do mrówek”
·       Prezentacje: Kopalnie na świecie, Jeże, Ptaki egzotyczne, W zoo

11.  Rozwiązywanie zagadek przyrodniczych: quizy i zagadki

Wycieczki – dzieci miały możliwość wyjazdu do Rud. Podczas przejażdżki kolejką oraz spaceru miały możliwość obserwowania środowiska naturalnego ( dębu, łabędzi, kaczek). Ponadto w ramach programu dzieci pojechały do Zieleni Miejskiej gdzie zobaczyły pracę ogrodników oraz sadziły kwiaty. Były również w piekarni A. Pieczka, gdzie zobaczyły jak powstaje chleb. Ponadto na jesień gr. Kubusie pojechała na wykopki.

12.  Międzygrupowy konkurs na najładniejszy i najlepiej wzbogacony kącik przyrodniczy.
Podczas realizacji programu dzieci na bieżąco wzbogacały swoje kąciki o różne eksponaty. Ich efekty można podziwiać w kronice przedszkolnej

13.  Zakładanie hodowli roślin oraz opieka nad zwierzętami ( ptakami itp)
a.      Rośliny ( pelargonia, sukulenty, gwiazda betlejemska, setkrezja purpurowa, grubosz drzewiasty, hiacynt, paprotka)
b.     Dokarmianie ptaków zimą
c.      Założenie kącika hodowlanego: kwiaty: paciorecznik, pomidor, ziemniak, fasola
d.     Ogródek przedszkolny: warzywa ( gr. Sowy)
e.      Stworzenie domu dla jeża

14.  Eksperymenty: kosmos, krystalizacja soli, cukru, badanie śniegu, eksperymenty z wodą, wulkan,

15.  Kodeks przyjaciela przyrody. W każdej z grup stworzono kodeks przyjaciela przyrody, który ukazywał najważniejsze zasady dbania o przyrodę i jej szanowania


B) EWALUACJA - ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH RODZICÓW

Jednym z ważniejszych elementów edukacji dziecka w wieku przedszkolnym jest znajomość środowiska przyrodniczego, w jakim żyje. Zadanie to czynimy poprzez różne działania. Jednym z nich stała się  właśnie realizacja powyższego programu.
Aby dokonać analizy oraz podsuwania działań a tym samym określić ich skuteczność dokonano ewaluacji programu przeprowadzając badania ankietowe.
Badania te przeprowadzono wśród rodziców dzieci oraz nauczycieli realizujących program.
Zgromadzeniu informacji posłużyła również dokumentacja tj. dzienniki grup, kronika przedszkolna, internetowe strony grupowe, blogi  itp.  oraz obserwacje dzieci.
Podstawowymi hipotezami, jakie postawiono w badaniach ankietowych, mających na celu ewaluację działań były:


1.     Czy i w jaki sposób zostały wzbogacone działania przedszkola
A)   Czy i w jaki sposób program  poszerzył wiadomości dzieci z zakresu przyrody, w tym ekologii?
B)    Czy dzięki programowi kąciki przyrodnicze oraz badawcze zostały wzbogacone o pomoce dydaktyczne oraz eksponaty?
C)    Czy dzieci miały możliwość bezpośredniego poznania przyrody za pomocą spacerów, wycieczek, zajęć z osobami związanymi z przyrodą, obserwacji?

2.     Czy i w jaki sposób program zintegrował środowisko  rodzinne oraz przedszkolne. 
A)   Jaka jest opinia rodziców na temat programu?
B)    Czy i w jaki sposób rodzice angażowali się w realizacje programu w domu oraz w przedszkolu?
C)    Jakie są pomysły oraz oczekiwania rodziców na temat dalszych programów czy też projektów.

Wyniki przeprowadzonych badań ankietowych stwierdzają jednoznacznie, że realizowany program poszerzył działania placówki na temat przyrody oraz ekologii. Taki stan rzeczy określiło 96% badanych rodziców gr. starszych oraz 100% rodziców  gr. młodszych Podobne zdanie posiadają na temat programu nauczyciele biorący udział w programie.  Co więcej realizacja programu podobała się rodzicom co stwierdziło 96% badanych gr. starszych oraz 100% rodziców gr. młodszych  a jako powód podali następujące odpowiedzi:
„Program ten uczy, pomaga zdobywać informacje, wzbogacał wiedzę mojego dziecka, dziecko poznało zwierzęta i rośliny chronione w Polsce.
Innymi odpowiedziami były: spędziliśmy wspaniały czas razem z rodziną przy tworzeniu pomysłów do programu i jego wykonaniu, moje dziecko często opowiada o przyrodzie, bo całą rodziną braliśmy udział w tworzeniu książeczki, na przykładzie dziecko zaangażowało się na rzecz środowiska.  Program uczy dziecko obowiązku zrobienia czegoś w domu ( pierwsza praca domowa), jest to jedna z form edukacji,  Poprzez poznawanie wielu miejsc mogliśmy się dużo ciekawych rzeczy dowiedzieć, mogliśmy z dzieckiem pogłębić wiedzę na konkretny temat a później on przekazał to dzieciom w przedszkolu, z czego byłem bardzo zadowolony i dumny”.
Jako pozytyw rodzice wskazali również dobrą organizację jeśli chodzi o przygotowania do programu w przedszkolu”.
W związku z tym 100% badanych respondentów w gr. starszych oraz 92,1% w gr. młodszych jest za tym aby wprowadzać tego rodzaju programy w naszym przedszkolu.
Ważnym elementem programu było kształtowanie postaw prospołecznych  oraz proekologicznych u dzieci. Wyniki badań wskazują, że dzieci nabyły powyższe umiejętności – taki stan rzeczy podaje 92,% badanych rodziców w gr. starszych a w gr. młodszych  68,4% ( pozostałe 31, 6% nie wie czy kształci czy też nie). Jednym z aspektów uzyskania w/w postaw była zdaniem rodziców opieka nad roślinami oraz zwierzętami.
59,6% badanych rodziców w gr. starszych stwierdza, że podczas realizacji programu ich dziecko opiekowało się roślinką lub zwierzęciem ( rośliny doniczkowe, bluszcz, dracena sadzenie pomidorów, papryki, groch oraz opiekowały się zwierzętami: patyczkiem,  chomikiem, psem, królikiem) 21,2% badanych stwierdza, że nie opiekowało się niczym a 19,2 % podaje, że nie wiem czy się opiekowało czy też nie. W grupach młodszych natomiast tylko 42,1% dzieci opiekowało się roślinkami lub zwierzątkiem ( roślinami domowymi czy też kotem)
 Działania zw. z opieką nad zwierzętami oraz zakładaniem hodowli potwierdzili nauczyciela o czym mówi pkt 14.
Ważnym aspektem wzbogacania działań przedszkola a tym samym rozwijanie zainteresowań dzieci przyrodą jest bezpośrednia ich obserwacja.  Podczas realizacji programu dzieci miały możliwość bezpośredniej obserwacji przyrody. Świadczą o tym wyniki badań ankietowych zarówno u nauczycieli ( patrz pkt 4), jak i rodziców. Zdaniem 98,1% respondentów gr. starszych oraz 97,4% gr. młodszych  potwierdza powyższy stan rzeczy.  Co ważne działania te wpłynęły w znacznym stopniu na zainteresowania dzieci, o czym mówi 92,3% rodziców gr. starszych  ( tylko 1,9% rodziców nie potwierdza tego faktu a 5,8% nie wie, czy działania te wpłynęły na zainteresowanie ich dziecka) oraz 78,9%  rodziców gr. młodszych.
Ci, którzy potwierdzili wpływ realizacji progranu na rozwój zainteresowań przyrodą  ich dziecka, podali następujące reakcje oraz działania ich pociech, wśród których wymienia sie :
a.      dziecko  częściej sięga po książki przyrodnicze i zdobywa wiedzę przyrodniczą  46,15% gr. starsze,  młodszych jest to 28,9%
b.     chętniej opiekuje się zwierzętami, hoduje rośliny  40,3% gr starsze u młodszych jest to 31,6%                  
c.      segreguje śmieci i dba o czystość 52% gr. starsze, u młodszych jest to 31,6%
d.     często rozmawia o przyrodzie     48% gr. starsze, u młodszych jest to 52,6%
e.      zna zasady dbania o przyrodę i stosuje się do nich 47,4% gr. młodsze
f.      częściej obserwuje rośliny i zwierzęta niż przed programem         63,2% gr. młodsze
g.     lubi eksperymentować  46,2% gr. starsze, u młodszych jest to 23,7%
h.     zbiera różne eksponaty przyrodnicze  50% gr. starsze, u młodszych jest to 15,8%
i.       pomaga zwierzętom   36,5% gr. starsze, u młodszych jest to  23,7%
j.       zna chronione zwierzęta i rośliny 17,3% gr. starsze, u młodszych jest to 5, 3%

Jednym z celów a tym samym zadań programu było wzbogacanie kącików przyrodniczych o ciekawe eksponaty. Wyniki badań ankietowych pokazują, że kąciki zarówno przyrodnicze, jak i badawcze były wzbogacane aczkolwiek nie przez wszystkich rodziców.
Z badań wynika, że 48% rodziców gr. starszych a 31,6% gr. młodszych wzbogacało kąciki. Wśród eksponatów, które przyniosły dzieci wymieniono: skorupki, pióra ptasie, muszle, rododendrony, kwiaty, nasiona, gałęzie wierzby, miód, lupy, węgiel, pokarm dla ptaków. Szczegółowy wykaz eksponatów prezentuje pkt 3 niniejszego sprawozdania.
            Rozwijając zainteresowania dzieci ważnym aspektem jest stworzenie takich warunków edukacyjnych, w których dzieci z łatwością zapamiętają zdobytą wiedzę a przy tym będą się doskonale bawić. Aby spełnić to zadanie przeprowadzono w przedszkolu  różnego rodzaju imprezy, które przedstawia pkt 6. Świadomi tychże działań są rodzice dzieci, którzy potwierdzają organizację imprez przedszkolnych.
 Zdaniem aż 92% rodziców ich dziecko brało aktywny udział w przyrodniczych imprezach organizowanych przez przedszkole. Wśród nich wymienili:
·       Dzień Drzewa ( 78,8%  – gr. starsze, 50% dzieci – gr. młodsze),
·       Pokaz mody leśnej ( 26,9% gr. starsze)
·       Puchatkowe  wieczory edukacyjno - bajkowe ( 31% gr. starsze, 31,6% gr. młodsze ) z tym, że należy tutaj zaznaczyć, że działanie to wiązało sie z ograniczoną ilością osób ze względów organizacyjnych
·       Dzień Kartofla (56% gr. starsze, 44,7% gr. młodsze  ),
·       Dzień ziemi ( 77% gr. starsze ),
·       I Dzień wiosny (77% gr. starsze, 78,9% gr. młodsze ).
·       Dzień Grzyba ( 60,5%)
·       Dzień Jeża ( 52,6%)

Powyższe wyniki świadczą, że rodzice im bardziej angażują się w działania np. poprzez stworzenie stroju na uroczystość, tym wyższy jest procent ich świadomości związanej z podejmowanymi przez przedszkole działaniami.
 Realizacja programu pozwoliła dzieciom nie tylko zdobyć cenną wiedzę ale przyniosła również wiele emocji. Zjawisko to zaobserwowali u swoich dzieci rodzice, którzy w ankietach podali następujące emocje towarzyszące ich dzieciom podczas działań:
a.      Radość           56% - gr. starsze, 7,3% gr. młodsze            
b.     Fascynacja     19,2% - gr. starsze  6,2% gr. młodsze
c.      Złość             3,8% gr. starsze, 2,3 % gr. młodsze
d.     Zmęczenie                 7,7% gr. starsze, 3,5% gr. młodsze  
e.      Zainteresowanie        65,4% gr. starsze. 5,3 gr. młodsze
f.      Pracowitość               19,2% gr. starsze, 5,1% gr. młodsze
g.     Znudzenie                  7,7% gr. starsze,  2,5 % gr. młodsze
h.     Ciekawość                  71,2% gr. starsze                              
i.       Chęć niesienia pomocy 25% gr. starsze
j.       Smutek                       5,8% gr. starsze

Co ciekawe i ważne dla naszego przedszkola z punktu widzenia organizacji przyszłych programów, projektów czy imprez większość rodziców zainteresowana jest naszymi działaniami i wykazują oni chęć uczestniczenia w kolejnych programach Taki stan rzeczy podało 62% badanych osób w gr. starszych oraz 78,9% badanych w gr. młodszych . 35% respondentów gr. starszych oraz 18,4% w gr. młodszych nie wie czy chciałoby uczestniczyć w kolejnych programach – uzasadniając swój wybór potrzebą wiedzy na temat formy realizacji  a 3% badanych rodziców wykazało niechęć do udziału w kolejnych programach. 
Mimo powyższych danych aż 90,4% rodziców deklaruje chęć współpracy w realizacji kolejnych programów
Badania ankietowe służyły dokonaniu nie tylko ewaluacji niniejszego programu ale również zbadaniu oczekiwań rodziców na temat dalszych działań naszej placówki.  Jedną z propozycji następnego programu podanego przez rodziców są działania zw. z realizacją tematyki miejsc, które zwiedziło dziecko czy też poznawanie zakątków Polski.
Podsumowując, realizując niniejszy program udało się zrealizować zamierzone cele jakimi były.
7.     Wzbogacenie kącików sal w materiały, pomoce dydaktyczne a szczególnie badawcze
8.     Możliwość bezpośredniego poznania przez dzieci przyrody za pomocą spacerów, wycieczek, zajęć z osobami związanymi z przyrodą, obserwacji
9.     Zintegrowanie środowiska rodzinnego i przedszkolnego
10.  Tworzenie postaw prospołecznych oraz proekologicznych
11.  Wzbogacenie działań przedszkola
12.  Kształtowanie świadomości bogactwa naturalnego naszego regionu

Dzieci rozwinęły swoją wiedzę przyrodniczą (poprzez tworzenie książeczek przyrodniczych, eksperymenty, obserwacje, zajęcia edukacyjne, imprezy przedszkolne, gromadzenie eksponatów) oraz  nabyły postaw prospołecznych i proekologicznych ( hodując rośliny, opiekując się zwierzętami, słuchając bajek czy też tworząc kodeks przyjaciela przyrody). Nade wszystko jednak, dzięki programowi rozbudziły swoją ciekawość oraz zainteresowanie światem przyrody. Rodzice również angażowali się nie tylko w działania zw. z tworzeniem książeczki ale również podczas realizacji imprez przedszkolnych ( Wieczory Puchatkowe) dzieląc się swoimi zainteresowaniami czy też pomagając w realizacji tychże działań.

Krótka fotorelacja