Program przyrodniczy własny " Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrodę"

PROGRAM PRZYRODNICZY

 „Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrodę”

 obrazek pochodzi z www.google.pl

Program własny

Opracowanie: mgr Agnieszka Chudzik

 1.  Wstęp

Dzisiejsze doświadczenia młodego pokolenia są nieco inne od naszych dziadków. Technologia, która ułatwia nam życie, zanik gospodarstw przydomowych oraz wygodny tryb życia sprawia, że coraz mniej ludzi a tym bardziej dzieci posiada wiedzę przyrodniczą na temat tego, co nas otacza.

Wiele osób nie rozumie także, jak wielkie znaczenie ma środowisko przyrodnicze w naszym życiu. Co więcej nasz świat a tym samym przyroda staje się coraz bardziej zapomniana i można z całą pewnością na podstawie obserwacji tego, co się dzieje, można stwierdzić, że coraz mniej ją szanujemy a coraz więcej zaśmiecamy.

W związku z powyższym postanowiłam stworzyć program dla dzieci, w którym najważniejszym elementem będzie zainteresowanie dzieci przyrodą poprzez stworzenie ciekawych form jej poznania. Mam nadzieję, że program ten rozbudzi w młodym pokoleniu chęć jej poznawania a w starszym tj. rodzicach przedszkolaków obudzi na nowo pragnienie jej szanowania i uświadomi do czego zmierza nasz świat.

Patrząc bowiem na przyrodę nie tylko warto ale i trzeba o niej pamiętać albowiem jak mówią słowa wiersza „Serce przyrody” – „przyroda bez nas może trwać my bez niej niestety nie”.

Przyroda to serce naszego świata
życie człowieka i jego los
upłyną wieki upłyną lata
nim się zabliźni ten straszny cios

Cios który zadał śmiertelną ranę
szumiącym lasom zielenią pól
bezmyślny człowiek chciał zostać panem
lecz nie przewidział odmiany ról

Zamiast bogactwa i skarbów świata
zostawił po sobie kamienny głaz
przeminą wieki przeminą lata
nim na tym miejscu wyrośnie las

Nim znów zaszumią zielone drzewa
wiosenny deszczyk ziemię napoi
w koronie z liści ptaszek zaśpiewa
bo o swą przyszłość już się nie boi

                                               Regina Sobik

 2.  Charakterystyka programu

Program „Z Kubusiem Puchatkiem poznaję przyrodę” skierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym tj. 3- 6 lat a także ich rodziców i nauczycieli, którzy stają się partnerami w zdobywaniu wiedzy na temat przyrody i jej ochrony.

Okres przedszkolny to czas, kiedy dziecko najbardziej chłonie wiedzę, zdobywa nowe doświadczenia i uczy się tego, co ważne ale i wartościowe. Odpowiednie zatem wprowadzenie dziecka w świat przyrody, pozwoli nam ukształtować młode pokolenie, które będzie wrażliwe na jej piękno, zasoby a także i przede wszystkim na jej szanowanie oraz ratowanie skutków niszczącej działalności człowieka.

Działania zawarte w programie zmierzające do ukazania wartości, jakie posiada przyroda mają na celu wykształcenie u dzieci od najmłodszych lat świadomości tego, jak ważna jest natura a także jaki ma wpływ na nasze życie. Dzięki temu młody człowiek będzie znał korzyści ale i zagrożenia, jakie niesie ze sobą działalność człowieka. Dzięki obserwacjom, eksperymentom oraz innym zadaniom będzie znał podstawowe pojęcia przyrodnicze, bogactwo naturalne a także sposoby jego  ochrony.

Poprzez wsparcie dorosłych dziecko doświadczy na żywo tego, jak różnorodna jest natura zarówno pod kątem fauny jak i flory.

Program składa się z dwóch części: działania realizowane w przedszkolu oraz działania realizowane w domu wspólnie z rodzicami. Założenia programu natomiast realizują wspólnie nauczyciele oraz dzieci z rodzicami.  

 3.   Cele ogólne oraz szczegółowe

Cel główny 

·         Podniesienie jakości edukacji przyrodniczej w przedszkolu nr 41 w Rybniku poprzez poszerzenie wiadomości dzieci z zakresu przyrody, w tym ekologii.

·         Kształtowanie umiejętności dbania o przyrodę i jej piękno

Cele szczegółowe

Dziecko:

·         zna podstawowe pojęcia zw. z przyrodą i ekologią

·         nabywa postawy prospołeczne oraz proekologiczne

·         poznaję przyrodę poprzez bezpośredni kontakt za pomocą spacerów, wycieczek, zajęć z osobami związanymi z przyrodą, obserwacji oraz eksperymentów

·         jest świadome bogactwa naturalnego Polski i nie tylko

·         gromadzi eksponaty przyrodnicze rozwijając swoje zainteresowania

·         wspólne z rodzicem odkrywa nową jakość edukacji przyrodniczej

·         zna zagrożenia przyrody wynikające z szkodliwej działalności człowieka

·         dostrzega, zna i stosuje podstawowe zasady ochrony przyrody

·         wie, na czym polega praca osób zajmujących się opieką nad zwierzętami i roślinami (leśniczego, praca pracowników parków zwierząt, służb zieleni miejskiej itp.)

·         potrafi przy wsparciu osoby dorosłej założyć hodowlę roślin oraz opiekować się zwierzętami (pielęgnuje rośliny, dba o podstawowe potrzeby roślin i zwierząt)

 4.  Zadania realizujące założenia programu

Główne zadanie programu, zgodnie z podstawą  programową wychowania przedszkolnego to „tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających”

Pozostałe działania dzielą się na trzy kategorie:

Zadania dla nauczycieli:

·         realizacja podstawowych założeń programu,

·         realizacja imprez przedszkolnych, dodatkowych zajęć edukacyjnych

·         wzbogacanie kącików przyrodniczych oraz stworzenie kącika badawczego

·         czytanie dzieciom bajek o tematyce przyrodniczej

·         tworzenie grupowej książeczki przyrodniczej

·         prowadzenie eksperymentów i obserwacji

·         umożliwianie dzieciom zdobywania wiedzy poprzez organizację wycieczek, spacerów itp.

·         wspieranie aktywności dzieci poprzez organizację warunków sprzyjających poznawaniu przyrody

Zadania dla rodziców:

·         tworzenie książeczek przyrodniczych,

·         prowadzenie obserwacji

·         angażowanie się w działania przedszkola zw. z realizacją projektu tj. hodowla roślin, zwierząt,

·         wzbogacanie kącików

·         czytanie dzieciom bajek

·         wspieranie działań nauczyciela podczas wieczorów Puchatkowych

Zadania dla dzieci:

·         prowadzenie obserwacji przyrodniczych

·         opieka nad roślinami i zwierzętami

·         stworzenie kodeksu przyjaciela przyrody

·         zdobywanie wiedzy oraz odp. postawy względem  przyrody

·         angażowanie się w działania służące ochronie przyrody

 5.  Metody i formy pracy

Realizacja programu obejmuje następujące propozycje metod oraz form pracy do wykorzystania podczas działań edukacyjnych.

Metody pracy

a) oparte na słowie: pogadanka, opowiadania, historyjki obrazkowe, wiersze, piosenki, rozmowy

b) oparte na obserwacji i pomiarze: pokazy w tym z  użyciem środków multimedialnych, ilustracje, plansze, filmy edukacyjne

c) oparte na działalności praktycznej: metoda zajęć praktycznych (ekspresyjna), inscenizacje, scenki dramowe, gry dydaktyczne, zabawy ruchowe, plastyczne, muzyczne

d) Metody praktyczne wg. Okoń: ćwiczebna, realizacji zadań

e) inne: olimpiada, konkurs wiedzy o polskiej przyrodzie

Formy pracy:

a)      Praca indywidualna, grupowa oraz zbiorowa

b)      Spacery oraz wycieczki

c)      Bezpośrednie obserwacje spontaniczne oraz kierowne

d)      Spotkania oraz pogadanki z ludźmi związanymi z przyrodą: opiekunami zwierząt, pracownikami nadleśnictwa Rybnik, zieleni miejskiej itp.

e)      Zabawy ruchowe, muzyczne oraz plastyczne

f)       Udział w imprezach, olimpiadach, konkursach organizowanych w przedszkolu oraz na terenie Polski  

g)      Zakładanie przy pomocy dorosłych hodowli roślin oraz opieka nad zwierzętami

 6.  Środki oraz materiały dydaktyczne:

Realizacji programu służą następujące środki oraz materiały dydaktyczne

a)      Przyrodnicze: wszystkie możliwe dary, eksponaty natury oraz rzeczy pochodzenia zwierzęcego, roślinnego itp.

b)      Informatyczne: komputer, głośniki, mikrofon, tablica interaktywna, aparat, płyty cd, dyktafon, magnetofon itp.

c)      Materiały dydaktyczne: książki z wierszami, bajkami, ilustracje, plakaty, czasopisma, materiały plastyczne,

d)      Inne: środki lokomocji ( autobus na wycieczki), środki finansowe na wycieczki, nagrody itp.

 7.  Współpraca ( jednorazowa lub wielorazowa ) z osobami oraz  instytucjami związanymi z przyrodą oraz ekologią 

W realizacji programu pomocna jest współpraca z następującymi osobami oraz instytucjami zajmującymi się szeroko rozumianą przyrodą i ekologią.

1.      Edu fauna

2.      Nadleśnictwo Rybnik

3.      Zarząd zieleni miejskiej Rybnik

4.      Ośrodki zajmujące się opieką nad zwierzętami: Park Leśnych Niespodzianek, schroniska itp.

5.      Biblioteka

8.  Przewidywane efekty

Po realizacji programu dzieci osiągną następujące wiadomości oraz umiejętności

Dziecko:

·         zna nazwy niektórych roślin ( w tym chronionych), owadów i zwierząt a także zna ich zwyczaje i potrzeby

·         zna i stosuje się do podstawowych zasad szanowania przyrody

·         rozbudziło swoje zainteresowania przyrodą oraz samodzielnie podejmuje dalsze działania w celu rozwijania osiągniętej już wiedzy i umiejętności

·         Podejmuje aktywność zw. z hodowlą roślin oraz opieką nad zwierzętami

·         Zna instytucje oraz osoby zajmujące się ochroną przyrody oraz hodowlą roślin, zwierząt itp.

 9.   Ewaluacja programu

Ważnym aspektem każdego programu jest jego ewaluacja. Umożliwia ona nie tylko uzyskanie wiadomości na temat jego efektów ale również dokonania modyfikacji ewentualnych działań i przedsięwzięć.

a)      Charakter przeprowadzonej ewaluacji:

sumujący ( ograniczony do oceny jakości działania już wykonanego)

b)     Osoby, które zostaną objęte ewaluacją:

·         Nauczyciele

·         Rodzice

·         Dzieci

c)      Narzędzia ewaluacyjne na podstawie, których dokona się ewaluacji:

·         Ankiety, obserwacje, rozmowy z rodzicami oraz dziećmi

·         Dokumentacja: kronika, dzienniki zajęć, wyniki obserwacji grupowych, książeczki dzieci

·         Informacyjne : blogi grup oraz strony internetowe poszczególnych grup oraz przedszkola, artykuły z czasopisma, str. internetowej zw. z realizacją projektu 

 10.                   Zadania do realizacji

Program obejmuje następującą tematykę oraz działania, które zostały przedstawione w formie działów

l.p	Dział tematyczny	Sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty
1.	Przyroda w różnych porach roku	- zorganizowanie imprez przedszkolnych np. „Dzień Ziemniaka” - rozmowy, pogadanki, zajęcia dodatkowe - prowadzenie obserwacji i eksperymentów  - spacery, obserwacje w ogrodzie - tworzenie książeczek indywidualnych przez dzieci i ich rodziców - oglądanie pokazów multimedialnych - zakładanie kącików przyrodniczych odpowiednio do pór roku oraz gazetek - wykorzystanie historyjek obrazkowych podczas zajęć, zabaw - organizacja quizów, zagadek przyrodniczych - wykorzystanie strojów do zajęć - tworzy prace plastyczne wykorzystując dary natury	- bierze aktywny udział w imprezach - posiada wiedzę przyrodniczą odpowiednią do swojego wieku - zna nazwy pór roku i niektóre zmiany w niej zachodzące - tworzy książeczkę na temat interesującego go tematu - wie, co może przynieść do kącika  przyrodniczego odpowiednio do pory roku - potrafi ułożyć historyjki obrazkowe - posługuje się zdobytą wiedzą w różnych sytuacjach - przebywa na świeżym powietrzu i chętnie podejmuje obserwacje przyrodnicze - zna i opowiada o zwierzętach żyjących w różnych ekosystemach (las, łąka, woda) - zna zwierzęta, które zasypiają na zimę - zna dary natury pór roku i wykorzystuje je w pracach plastycznych
2.	Przyroda w różnych regionach Polski	- stworzenie książeczek zw. z roślinnością oraz zwierzętami w różnych regionach Polski - zorganizowanie konkursu wiedzy o polskiej przyrodzie - zbieranie eksponatów nieożywionych z wybranych regionów Polski	- wspólnie z rodzicem prezentuje  swoje zainteresowania oraz zdobytą wiedzę przyrodniczą - zna wybrane rośliny rosnące w górach i nad morzem - w tym chronione - zna wybrane zwierzęta żyjące w górach i nad morzem - wie, co można zabrać do kącika przyrodniczego - posługuje się zdobytą wiedzą w codziennych sytuacjach
3.	Przyroda w bajkach i baśniach	- słuchanie bajek i baśni czytanych przez nauczyciela o tematyce przyrodniczej - oglądanie bajek, filmów przyrodniczych oraz edukacyjnych - organizacja Puchatkowych wieczorów edukacyjno – bajkowych - rozmowy, pogadanki - zabawy plastyczne, muzyczne, ruchowe - Inscenizacje bajkowe - tworzy ilustracje przyrodnicze	- zna zachowania wybranych zwierząt oraz ich obyczaje - potrafi wymienić cechy  charakterystyczne określonych roślin, zwierząt - wie, w jaki sposób owady np. pszczoły produkują miód - potrafi opowiedzieć o przyrodzie prezentowanej w bajce - potrafi i wie, jakie może wykorzystać materiały przyrodnicze w pracach plastycznych - zna i śpiewa piosenki zw. z przyrodą - posługuje się pojęciami  zw. z przyrodą w rozmowie potocznej - dostrzega znaczenie i rolę drzew w życiu zwierząt jak i ludzi oraz mówi o tym
4.	Ekologia czyli, jak dbać o naszą przyrodę i ziemię	- udział w akcjach „Dzień ziemi”, I dzień wiosny”, „Dzień sprzątania ziemi”, „Dzień wody” itp. - oglądanie filmów edukacyjnych, zdjęć, czasopism - zbieranie obrazków „dlaczego nasza ziemia jest smutna” - zorganizowanie przedstawienia dla dzieci „Ekoludek” - spotkania z ludźmi zajmującymi się ochroną środowiska ( np. warsztaty zw. z smogiem)	- zna wybrane rośliny i zwierzęta chronione - dostrzega, zna i stosuje się do zasad dbania o środowisko - posiada wiedzę na temat niszczycielskiej działalności człowieka na przyrodę - zna i stosuje się do zasad segregacji  śmieci - wie, skąd się wziął smog i jak się przed nim chronić
5.	Zwierzęta, ptaki i owady	- spotkania z ludźmi oraz instytucjami zajmującymi się hodowlą zwierząt a także opieką i pielęgnacją roślin - tworzenie książeczek grupowych - oglądanie ilustracji, książek edukacyjnych - słuchanie dźwięków wydawanych przez zwierzęta, ptaki podczas zajęć - rozmowy, pogadanki, zagadki - wycieczki do lasu oraz obserwacje zwierząt, ptaków, owadów - Udział w imprezach przedszkolnych np. „Pokaz mody leśnej” - dokarmianie ptaków zimą - stworzenie domków dla zwierząt, owadów - opieka nad zwierzątkiem w przedszkolu - udział w akcjach charytatywnych	- wie, jakie osoby oraz instytucje zajmują się pomaganiem zwierzętom, owadom, ptakom - zna narzędzia, służące do pielęgnacji oraz opieki nad zwierzętami,  owadami - wie, jak się zachować w sytuacji obecności wybranego zwierzęcia - dzieli się wiedzą na temat  wybranego przez siebie zwierzęcia/ owada itp. - zna zasady zachowania się w lesie - wie, jak wyglądają poszczególne zwierzęta, owady i potrafi podać ich charakterystyczne cechy - dostrzega potrzeby zwierząt, owadów, ptaków  - potrafi w miarę swoich możliwości zaopiekować się zwierzęciem - rozumie potrzebę pomagania zwierzętom oraz instytucjom zajmującym się ich opieką
6.	Rośliny i zioła	- zakładanie hodowli roślin oraz prace w ogródku przedszkolnym - obserwacje wzrostu roślin - poznawanie nazw wybranych gatunków roślin, drzew oraz ich kwiatów - stworzenie biblioteczki przyrodniczej - stworzenie w grupie zielnika - organizacja gier dydaktycznych - wykorzystanie suchych liści do zabaw plastycznych - wykorzystanie darów natury do zabaw edukacyjnych	- wie czego potrzebują rośliny aby mogły rosnąć - dostrzega zmiany zachodzące w roślinach - zna wybrane gatunki roślin, drzew, ziół oraz ich owoce - chętnie korzysta z książek aby poszerzyć swoją wiedzę  oraz zadaje pytania - bierze udział w grach dydaktycznych, samo proponuje jej wybór - potrafi wykorzystać suszone liście oraz inne elementy natury nieożywionej w celach plastycznych
7.	Skąd się to wzięło – zabawy badawcze i eksperymenty	- prowadzenie zabaw badawczych oraz eksperymentów - zorganizowanie kącika badawczego - gromadzenie eksponatów - bezpośrednie obserwacje na podwórku - zabawy plastyczno – badawcze	- wie, czy śnieg jest czysty czy brudny - wie, co znajduje się w owocach i warzywach - potrafi skrystalizować sól - posiada wiedzę na temat cukru i jej szkodliwości dla organizmu - wie, jakie eksponaty można umieścić w kąciku badawczym - wie, co rozpuszcza się w wodzie a co nie - porównuje elementy przyrody ze sobą ( np. szyszki)
8.	Jestem strażnikiem przyrody	-  organizacja kącików badawczych i ich wzbogacanie - stworzenie kodeksu „Przyjaciela przyrody” - organizacja quizów w grupie - słuchanie opowiadań, bajek - dyżury w grupie np. w łazience - zajęcia i zabawy ekologiczne - Zabawy plastyczne - organizacja pomocy dydaktycznych, zabawek z materiałów wtórnych oraz ich wykorzystanie podczas zabaw	- wie, jak należy dbać o kąciki przyrody oraz w jaki sposób należy oglądać eksponaty aby ich nie zniszczyć - posługuje się zdobytą wiedzą - rozumie znaczenie wody w życiu człowieka, roślin i zwierząt -  dba o czystość wokół swojego otoczenia - zwraca uwagę na szanowanie wody, energii - bawi się stworzonymi z materiałów wtórnych zabawkami

 Załączniki 

1. Instrukcja dla rodziców oraz nauczycieli
2. Dyplom przyjaciela przyrody dla dzieci 
3. Ogólna informacja na gazetkę 
4. Ankiety ewaluacyjne
5. Przykładowe autorskie konspekty oraz scenariusze zajęć 
6. Cykl zajęć otwartych dla rodziców i dzieci "Puchatkowe wieczory edukacyjno - bajkowe"